Popülizm ve Seçmen Hareketleri

Avrupa Çalışmaları Merkezi Öğrenci Forumu olarak 2022-2023 yılındaki ilk akademik toplantımızda “Popülizm ve Seçmen Hareketleri” başlığı ile Prof. Dr. Ali Çarkoğlu hocamızı konuk ettik. Bize verdiği konuşmayı sizler için derledik.

Popülizm nedir?

• Cas Mudde bu konuda çalışan en önemli isimlerden birisidir.

Popülist siyaset, karakter olarak siyah beyaz bir dünya görüşü etrafında şekil bulur ve burada gri yoktur. Ya dostsundur ya düşman. Elitler halkın düşmanıdır ve kurumları elitler yönetir. Bu yüzden halk kurumlara da düşmandır.

Neden Türkiye üzerinde bunu çalışıyoruz?

Türkiye’de siyasetin resmi bize hem kültürel kamplaşma hem de bu kamplaşmayla örtüşen bir popülizm örneği veriyor. Türkiye’de sağ ve sol, Marxist literatürle alakası olmayan bir yapıya sahip. Bundan dolayı sosyoekonomik durumdan ziyade kimlikler pozisyon belirliyor.

Seçim bildirgelerinde kültürel kamplaşma gözlemleniyor mu?

Siyasetçilerin söylemlerinde geleneksel değerlere mi evrensel değerlere mi yer verdiğine bakıldığında, 1995’ten 2018’e İslamist partilerin gelenekçilikten evrensele doğru yöneldiği görülür. Daha sonrasında ise bir geriye dönüş var. Milliyetçi kanatta da buna benzer bir hareket var. Ve kültürel kamplaşma gözlemleniyor.

Gazetelerden ne görüyoruz?

Gerek içerik gerek okur profilleri açısından gitgide artan bir kutuplaşma var. Gazeteler; muhalif, orta yol ve iktidar yanlısı olmak üzere üç gruba ayrılabilir. İktidar yanlısı gazeteler öbür gruplara çok az ses çıkartma hakkı veriyorlar. Ve bu durum gitgide şiddetleniyor bunun sonucunda da bu gazeteler daha çok daha fazla iktidar yanlısı oluyorlar.

Kutuplaşma arttıkça insanların kendi siyasi görüşlerinden farklı görüşleri temsil eden gazeteleri okuma ihtimali azalıyor.

Türkiye kutuplaşmanın çok kuvvetli olduğu bir ülke fakat yine de medyanın etkisi var. Bunun en büyük sebebi kararsız seçmenler.

Sosyal medyada insanların gördüğü haberlerin, yorumlar ve kendi siyasi görüşleri arasındaki bağlantı konvansiyonel medyaya göre çok daha kuvvetli.

Anket çalışmalarında kültürel kamplaşma

Kültürel kamplaşmanın sekter temelleri olduğuna şüphe yoktur. Aleviler ve Kürtler diğer kesimlere göre çok daha farklı siyasi tercihlere sahipler. Buna örnek olarak, Alevi köylerindeki oyların dağılımı hemen yakınlarındaki aynı ekonomik durumları paylaşan Alevi olmayan köylere göre büyük farklılık gösterdiğini tespit ettik.

Popülizmin çekiciliği neye bağlıdır?

Popülistler iktidarda değilken:

Mikro-bireyler düzeyindeki çalışmalar memnuniyetsizlik olgusuna odaklanmıştır.

• Ekonomik kayıplar
• Kültürel karşı devrim
• Demokrasinin işleyişinden duyulan memnuniyetsizlik

Popülistler iktidardayken:

• Popülist bir hükümet iktidardayken, daha çok tatmin duyan seçmenler popülist yönetimi daha çok desteklerler.

• İktidarda popülist bir aktör varken yöneten partinin partizanları diğer partilerin seçmenlerine göre daha çok popülist tutumlar sergilerler.